Permacultuur is een ecologisch ontwerpprincipe dat gericht is op duurzaamheid, zelfvoorzienend leven en een harmonieus samenspel tussen mens en natuur. De term is een samenvoeging van “permanente agricultuur” en “permanente cultuur” en werd ontwikkeld in de jaren ’70 door Bill Mollison en David Holmgren. De kern van permacultuur is het creëren van veerkrachtige ecosystemen die zichzelf in stand houden en bijdragen aan een duurzame leefomgeving.
De kernwaarden van permacultuur
Permacultuur is gebaseerd op een aantal ethische principes en ontwerpprincipes die helpen bij het creëren van duurzame systemen. De drie kernwaarden van permacultuur zijn:
- Zorg voor de Aarde – Het beschermen en regenereren van natuurlijke ecosystemen.
- Zorg voor de Mens – Het creëren van leefomgevingen waarin mensen kunnen gedijen.
- Eerlijke verdeling – Het delen van overvloed, beperken van consumptie en het eerlijk verdelen van hulpbronnen.
Daarnaast zijn er twaalf ontwerpprincipes die helpen bij de toepassing van permacultuur in de praktijk, zoals het observeren en samenwerken met de natuur, het hergebruik van materialen en het ontwerpen van systemen die meerdere functies tegelijk vervullen.
De 12 ontwerpprincipes van permacultuur
De twaalf ontwerpprincipes van permacultuur, geformuleerd door David Holmgren, helpen bij het creëren van duurzame en veerkrachtige systemen. Deze principes kunnen worden toegepast op landbouw, architectuur, gemeenschappen en zelfs het dagelijks leven.
1. Observeer en handel ernaar
Voordat je iets ontwerpt, is het essentieel om de omgeving goed te observeren. Hoe werkt de natuur? Welke natuurlijke processen zijn al aanwezig? Door gedetailleerde observatie kunnen duurzame en efficiënte oplossingen worden gevonden.
2. Vang en bewaar energie
Gebruik natuurlijke bronnen zoals zon, wind en water op een slimme manier. Dit kan door middel van zonne-energie, regenwateropvang of het hergebruiken van materialen. Het doel is om energie op te slaan voor later gebruik.
3. Zorg voor opbrengst
Elk systeem moet tastbare opbrengsten leveren, of dit nu voedsel, energie of kennis is. Een goed ontwerp zorgt ervoor dat de inspanningen waardevolle resultaten opleveren op zowel korte als lange termijn.
4. Pas zelfregulering toe en accepteer feedback
Duurzame systemen hebben ingebouwde mechanismen die helpen bij zelfregulering. Door kritisch te kijken naar wat werkt en wat niet, kunnen verbeteringen worden doorgevoerd en kunnen fouten worden voorkomen.
5. Gebruik en waardeer hernieuwbare hulpbronnen en diensten
Natuurlijke processen en hernieuwbare hulpbronnen zoals zonlicht, wind en compost helpen om een duurzaam systeem in stand te houden. Dit vermindert de afhankelijkheid van eindige hulpbronnen en voorkomt verspilling.
6. Produceer geen afval
In de natuur bestaat geen afval; alles heeft een functie. Dit principe moedigt aan om hergebruik, recycling en compostering toe te passen om verspilling te minimaliseren en hulpbronnen efficiënter te benutten.
7. Ontwerp van patroon naar detail
Kijk naar de grote lijnen en structuren voordat je inzoomt op de details. Natuurlijke ecosystemen, zoals rivierstromen en boomgroei, kunnen als inspiratie dienen bij het ontwerpen van duurzame systemen.
8. Integreer in plaats van scheiden
Elementen in een systeem moeten samenwerken in plaats van afzonderlijk functioneren. Door planten, dieren en mensen slim te combineren, ontstaan veerkrachtige ecosystemen waarin elk onderdeel een nuttige rol speelt.
9. Gebruik kleine en langzame oplossingen
Kleine, stapsgewijze veranderingen zijn duurzamer en minder risicovol dan grote, ingrijpende aanpassingen. Dit principe moedigt aan om systemen geleidelijk op te bouwen en op lange termijn te denken.
10. Gebruik en waardeer diversiteit
Biodiversiteit verhoogt de stabiliteit en veerkracht van een ecosysteem. Een diversiteit aan gewassen, dieren en ideeën helpt bij het verminderen van risico’s en het creëren van veerkrachtige systemen.
11. Gebruik randen en waardeer het marginale
De randen van ecosystemen, zoals de overgang van bos naar weiland of van land naar water, zijn vaak de meest productieve en biodiverse zones. Dit principe moedigt aan om optimaal gebruik te maken van deze randen en overgangen.
12. Speel in op verandering en reageer creatief
De enige constante in de natuur is verandering. Door flexibel en innovatief te zijn, kunnen we inspelen op veranderingen in het klimaat, de samenleving en het milieu en op een duurzame manier blijven functioneren.
Veelgestelde vragen over permacultuur
Wat is design in permacultuur?
Permacultuurdesign is het proces van het ontwerpen van landschappen, gemeenschappen en systemen op een manier die duurzaamheid bevordert. Hierbij wordt gekeken naar de samenhang tussen verschillende elementen in een ecosysteem en hoe deze optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op de inrichting van een permacultuur moestuin of het ontwerp van een duurzaam huis.
Wat is sociale permacultuur?
Sociale permacultuur richt zich op het toepassen van de principes van permacultuur op menselijke relaties, gemeenschappen en organisaties. Dit betekent samenwerken, delen, en structuren ontwerpen waarin mensen elkaar ondersteunen en samen werken aan een duurzamere samenleving.
Wat is een permacultuur moestuin?
Een permacultuur moestuin is een tuin die is ontworpen volgens de principes van permacultuur, waarbij rekening wordt gehouden met biodiversiteit, bodemgezondheid en een natuurlijke balans. In plaats van monocultuur worden verschillende plantensoorten gecombineerd om een zelfvoorzienend ecosysteem te creëren waarin planten elkaar ondersteunen en plagen worden geminimaliseerd.
Zijn er opleidingen voor permacultuur?
Ja, er zijn wereldwijd verschillende permacultuur opleidingen en cursussen beschikbaar. De bekendste is de Permaculture Design Course (PDC), die een diepgaande introductie geeft in permacultuurontwerp. Daarnaast zijn er ook lokale workshops en online cursussen beschikbaar voor wie zich verder wil verdiepen in permacultuur.
Wat is een goed permacultuur boek?
Er zijn veel inspirerende boeken over permacultuur. Enkele van de meest aanbevolen titels zijn:
- Permaculture: A Designers’ Manual – Bill Mollison
- Gaia’s Garden: A Guide to Home-Scale Permaculture – Toby Hemenway
- Introduction to Permaculture – Bill Mollison
- The Permaculture Handbook – Peter Bane
Help jij ook mee duurzamer te leven?
Permacultuur is een krachtig en inspirerend concept dat helpt om duurzamer te leven en onze impact op de planeet te verminderen. Of je nu een moestuin wilt starten, duurzamer wilt bouwen of een regeneratieve gemeenschap wilt creëren, permacultuur biedt een waardevolle leidraad.